Over trauma

Het is zo’n afschuwelijk woord: trauma. Gillende sirenes, spoedeisende hulppost of jarenlange psychiatrische opneming. Maar inmiddels weet ik: veel mensen kennen trauma. Vaak in stilte, achter een scherm, ongezien… soms met schaamte. Het meest bekend is de heftige eenmalige schok: een ongeluk, een acute bedreiging of aanval, een plotseling ingrijpend verlies. Dat is trauma in de bekendste betekenis. Maar wat in mijn opvatting –in wat ik geleerd en in mijn praktijk ervaren heb- net zo traumatiserend kan zijn: opgroeien in een onveilige omgeving, pest-ervaring, voortdurende vernedering of kleinering, verwaarlozing. Het gevoel van eigen waarde en zelfwaardering wordt daardoor geraakt: het lijkt of het ‘trauma’ in alles mee gaat spelen. Veel reacties en gevoelens zijn er dan op terug te voeren. Het trauma kleurt je dagelijkse bestaan… Soms kun je de herinneringen niet loslaten, of wéét je dat je mening over anderen en over de wereld om je heen niet kloppen maar het lukt je niet meer om te kijken zonder het traumaperspectief.

Eenmalig trauma of chronisch trauma

Er zijn dus twee soorten trauma. Laat ik daarbij wat voorbeelden geven.

Enkelvoudige trauma:

er is een plotselinge en eenmalige heftige

ervaring.

• gewelddadige roof, verkrachting, aanranding • ongeval • dood van een geliefde of iemand die dichtbij stond (zeker als het overlijden zelf ook heftig was: zelfmoord, snel om zich heen grijpende ziekte, etc.) • getuige zijn van bovenstaande heftige gebeurtenissen met een grote impact

Chronisch trauma: er is een herhaaldelijk (soms

meerdere jaren) ingrijpende serie

gebeurtenissen of situaties.

• seksueel misbruik over langere tijd of bij vaker voorkomen • min of meer stelselmatige mishandeling of onveiligheid • perioden van opname in ziekenhuis, vaak met operaties • onveilige ouder(s) of gezinssituatie • ondergaan (én ook zelf pester-zijn! dader- gedrag) We hebben het bij chronisch trauma dus over herhaald en meestal langdurend geweld, gevaar, onveiligheid, bedreiging of misbruik.

Effect van trauma: wat is het verschil tussen

herinnering aan iets naars en trauma

Juist bij de grote impact van trauma – en nog veel meer bij het niet optimaal kunnen hanteren van trauma is er een ingewikkelde ingrijpende psychologische én lichamelijke reactie. Wat zou moeten (als alles goed gaat) is dat je de spanning en de stress van het trauma laat afvloeien uit je systeem en uit je denken. Vaak gebeurt dat bij een ingrijpende gebeurtenis: je vloekt hardgrondig, verzorgd de plek van de pijn, of laat die verzorgen, je vertelt je verhaal aan wie het horen wil, je neemt iemand in vertrouwen, je zorgt voor een veilige schuilplaats voor als het wéér eens zou kunnen gebeuren. Soms zelfs klappertand je een tijdje, of je krijgt ene huilbui of soms raar genoeg een lachbui, je stampt eens hard of gilt de straat bij elkaar… Maar… soms is het trauma zo enorm en zo niet te bevatten dat een passende reactie helemaal niet mogelijk is. Je gaat op slot. Er komt helemaal geen enkele verwerking van het gebeuren. Met hersenonderzoek kunnen ze dat zelfs logisch aanwijzen. De indrukken die je normaal gesproken via de hersendelen amygdala en hyppocampus emotioneel verwerkt en ‘doorstuurt’ naar je geheugen, blijven hangen en blijven hun emotionele lading houden. De grote emotionele lading van het moment van impact blijft aanwezig. Je kunt letterlijk niet ‘verwerken’. Dus je raakt uit evenwicht. Met gevolgen voor je lijf, voor je voelen en denken, voor je omgeving. En die onbalans voelt ‘blijvend’.

De therapie

Als je met klachten bij mij komt die wijzen op een onderliggend trauma, is de eerste taak die we samen hebben veiligheid creëren tussen ons en in de therapieruimte. Pas als je je veilig voelt kun je aan de slag met herinneringen die ingrijpend zijn. Door daarna tipje voor tipje van de sluier op te lichten, waarbij we steeds weer terug gaan naar ‘veiligheid’ kun je laag voor laag werken aan het naar boven halen van je emoties. Natuurlijk niet in één klap: maar als het pellen van de ui. Telkens nauwkeurig in de gaten houden of je toe bent aan een volgende stap. Langzaam maar doelgericht. Dat voelt soms voor cliënten als veel te lang bezig zijn met hetzelfde thema. Ik snap dat dat zo voelt maar in wezen vergroot je elke keer je incasseringsvermogen en kun je weer een laagje dieper de herinnering in. Je voelt je dan veilig genoeg om dát dan weer aan te gaan. Om zo uiteindelijk dicht bij de kern van het trauma uit te komen en zelfs die van zijn lading te ontdoen. Als de pijn tijdens de stappen te groot dreigt te worden (en ongecontroleerde herbeleving dreigt) dan gaan we weer naar het overzicht van wat behaald is, of van wat al veilig voelt. Soms zelfs naar iets heel anders dat ‘goede’ herinneringen oproept. Humor is daarbij onontbeerlijk. Het proces is moeilijk en pijnlijk: maar zo stap voor stap werkend zeker mogelijk! Herken je zaken in dit verhaal en voel je je aangesproken of wil je meer weten: bel of mail me. Dan overleggen we wat ik voor je kan betekenen. <<< Terug naar ‘Hulpvragen’